ການຈັດການບັນຫາມີການຊືມເຊື້ອເລືອດ
(Septic shock management )
I. ນິຍາມຂອງ sepsis ຂັ້ນຕ່າງໆມີດັ່ງລຸມນີ້:
1. Systemic inflammatory response syndrome (SIRS)
Temperature >38°C or
<36°C
Heart rate > 90/min
Respiratory rate > 20/min
or PaCO2 <4.3kPa (<32 mmHg)
White cell count >12,000
or <4,000 or >10% bands
2. Sepsis is = SIRS +ມີບ່ອນທີພາໃຫ້ຊືມເຊື້ອ.
3. Severe
sepsis = sepsis + ແລະ ພົວພັນກັບບັນດາພາວະລຸ່ມນີ້:
organ dysfunction (ແມ່ນພາວະທີ່ການເຮັດວຽກທີ່ປົກກະຕິບໍໄດ້ແລ້ວຖ້າບໍ່ໄດຮັບການເຊິດຊູ)
hypotension (systolic blood pressure < 90mmHg ຫຼື ລຸດລົງ > 40 mmHg ຈາກເກນປົກກະຕິ
ໂດຍປາສະຈາກສາຍເຫດອື່ນ), organ hypoperfusion (ແມ່ນພາວະທີໄດ້ຮັດການລໍ
ລ້ຽງບໍທົ່ວເຖີງຈື່ງພາໃຫ້ເກີດພາວະນີ້ຂື້ນເຊັ່ນ: lactic acidosis, oliguria, ອາການສະແດງຂອງສະ
ຫມອງກະທັນຫັນ).
4. Septic
shock = severe sepsis + hypotension ເຖີງຈະມີການທົດແທນນໍ້າທີ່ພຽງພໍ.
5. Multiple
organ dysfunction syndrome (MODS) ແມ່ນພາວະທີເຫັນມີການບົກຜ່ອງຂອງ ≥ 2 ອະໄວຍະຂື້ນໄປ.
II. ອາການ ແລະ ອາການສະແດງອອກ
ອາການທົ່ໄປເຊັ່ນ: ໄຂ້(fever), ໜາວສັ່ນ(chills), ເມື່ອຍ(fatigue), ອ່ອນເພຍ(malaise), ປຸ້ນທ້ອງປວດຮາກ (nausea), ຮາກ(vomiting), ຫາຍໃຈຟືດ, ຕື່ນເຕັ້ນ(anxiety),ສັບສົນ(confusion). ນອກນີ້ແລ້ວອາການຕ່າງໆ
ຈະສະແດງອອກຕາມອະໄວຍະທີ່ຖືກກະທົບອີກເຊັ່ນ:
ຫົວ
ແລະ ຄໍ: ເຈັບຫົວແຮງ(Severe
headache), ຄໍແຂງ(neck stiffness), ສະຕິປ່ຽນ, ເຈັບຫູ (earache), ເຈັບຄໍ(sore throat),
ເຈັບຜົ້ງ sinus, ອາດມີກະດັນຕາມກອງລີ້ນ
ກ້ອງຫູ....
ເອີກ: ຈະມີໄອ( Cough ), ເຈັບສ່ຽບອອກຮ້ອນ,
ຫາຍໃຈຟືດ(dyspnea)...
ທ້ອງ: ເຈັບທ້ອງ(Abdominal pain), ປຸ້ນທ້ອງ(nausea), ຮາກ(vomiting), ຖອກທ້ອງ(diarrhea),
ທ້ອງນ້ອຍ,
ລະບົບສືບພັນ ແລະ ອະໄຍະວະເພດ : ເຈັບທ້ອງນ້ອຍ, ຍ່ຽວເຈັບ,
ລົງຂາວ...
ກະດຸກ
ແລະ ຫນັງ: ຈະເຈັບຮ້ອນບວມແດງ, ມີບ່ອນອັກເສັບຫນອງ, ຄຳເຈັບ, ຂໍ້ບວມແດງເຈັບ.
III.
ກວດກາຮ່າງກາຍ
ການກວດຮ່າງກາຍທຳອິດແມ່ນໃຫ້ປະເມີນສະພາບທົວໄປຂອງຄົນເຈັບກ່ອນເຊັ່ນ:
ທາງເດີນຫາຍໃຈ, ການຫາຍໃຈ, ການໝຸນວຽນ, ສະຕິກ່ອນ
ອາການຊີວິດ: ຄວາມດັນເລືອດ,
ກຳມະຈອນ, ຫາຍໃຈ, ອຸນນະພຸມ
ບາງຄັ້ງການວັດແທກອຸນນະພຸມຮ່າງກາຍບາງຄົນອາດຈະມາດ້ວຍຄີງຮ້ອນ,
ແຕ່ບາງຄົນອາດຈະມາດ້ວຍອາການ ເຢັນກໍເປັນໄດ້
ອາການຂອງ septic shock ທີ່ສຳຄັນແມ່ນ: ເບີ່ງສະຕິ, ສີຜີວ, ການກັບຄືນສີຜີວ, ຄໍາເບີ່ງອຸນນະພຸມປາຍຕີນ
ປາຍມື ແລະ ກຳມະຈອນ.
Early shock( compensated shock) :
ສະຕິດີ, ກຳມະຈອນໄວ ຫຼື ຊ້າ, ການກັບຄືນສີຜີວ > 2 ວິນາທີ, ປາຍຕີນປາຍມືເຢັນ ຫຼື ອຸ່ນ.
Late shock( decompensated shock): ສະຕິງ້ວງຊືມ ຫລື ສັບສົນ ຫຼື ເສຍສະຕິ, ກຳມະຈອນໄວ ຫຼື ຊ້າ, ການກັບຄືນສີຜີວ > 2 ວິນາທີ, ປາຍຕີນປາຍມືເຢັນ.
ຖ້າເຫັນ Petechiae ຫຼື purpura ແມ່ນມາຈາກການພາໃຫ້ມີການຜິດປົກກະຕິຕໍ່ປັດໃຈການກ້າມຂອງເລືອດ
ແລ້ວ
ຍີງ 26 ປີ ທີ່ມີ shock ແລ້ວເປັນ purpura ແລະ
ມີອາການສະແດງຂອງເຫຍື້ອຫຸ້ມສະຫມອງອັກເສບ( meningitis). ຜົນປຸກເລືອດ ພົບເຊື້ອ Neisseria meningitidis. ຜີວຫນັງນີ້ສະແດງເຖີງອາການທີເຫຍື້ອຫຸ້ມສະຫມອງອັກເສບຮຸນແຮງ ເອີ້ນວ່າ: purpura fulminans.
ພາວະຫົວໃຈເຕັ້ນໄວ(Tachycardia) ແມ່ນຈະພົບເຫັນເລື້ອຍໃນ
ຄົນເຈັບ Septic shock ນີ້ແມ່ນກົນໄກຕອບສະຫນອງທີ່ຈະເພີ່ມ cardiac output ແລ້ວ ຈະເພີ່ມການສົ່ງອົກຊີໄປລ້ຽງຈີວະຕ່າງໆໃຫ້ພຽງພໍ.
ມັນຈະຊີ້ໃຫ້ເຫັນວ່າປະລິມານທາດແຫຼວໃນເສັ້ນເລືອດຕ່ຳ(
hypovolemia ) ແລະຕ້ອງການການທົດແທນນໍ້າທາງ ເສັ້ນເລືອດ. ບາງຄົນຂອງ sepsis
ຫລັງຈາກທີ່ທົດແທນນ້ຳແລ້ວ ພາວະຫົວໃຈເຕັ້ນໄວຄົງຍັງມີຢູ່ມາຈາກພາວະມີໄຂ້
ເທົ່ານັ້ນເປັນເລື່ອງທຳມະດາ ຖ້າວ່າເບີ່ງອາການອື່ນໆດີຂື້ນແລ້ວ.
ຫາຍໃຈໄວ
(tachypnea) ແມ່ນຈະເຫັນເລື້ອຍໃນຄົນເຈັບ sepsis ອັນນີ້ແມ່ນເກີດຈາກມີການກະຕຸ້ນຕໍ່
ສຸນຫາຍໃຈຢູ່ medullary ventilatory center ໂດຍ endotoxins ແລະ inflammatory mediators
ຈາກ ການຊືມເຊື້ອອັກເສບຕ່າງໆ. ພາວະການຫຼໍ່ລ້ຽງຈີວະຕ່າງໆລົດລົງໂດບສະເພາະແມ່ນສະຫມອງກໍຈະພາໃຫ້ມີການ
ກະ ຕຸ້ນສຸນຫາຍໃຈແລ້ວພາໃຫ້ມີການຫາຍໃຈໄວຂື້ນ.
ພາວະອັ່ງກົດ( metabolic acidosis)ກໍເຊັ່ນກັນ, ຈາກປອດອັກເສບ ແລະ ພາວະລະບົບຫາຍໃຈຊຸດໂຊມ
(acute respiratory distress syndrome (ARDS)).
ສະຕິບໍດີ ແມ່ນຈະເຫັນຫຼາຍໃນ compensated shock ມັນແມ່ນສັນຍານບອກວ່າມີອະໄວຍະວະເສຍ ໜ້າທີ່ການແລ້ວ.
ໃນ
septic shock, ອັນທີ່ສຳຄັນແມ່ນຊອກໃຫ້ເຫັນຈຸດທີ່ພາໃຫ້ມີການຊືມເຊື້ອແລ້ວຊອກຫາທາງກຳຈັດ:
·
ຕໍ່ລະບົບປະສາດສຸນກາງ(Central nervous system
(CNS)) ມີການອັກເສບ : ຈະພົບດ້ານສະຕິປ່ຽນແປງ,
ອາການສະແດງ ອອກຂອງເຫຍື້ອຫຸມສະຫມອງອັກເສບເຊັ່ນ: ຄໍແຂງ (neck stiffness)...
·
ພາກສ່ວນຫົວ ແລະ ຄໍ ມີການອັກເສບ: ຈະເຫັນເຈ້ຍຫູບວມ?
ເຈັບໂຜ້ງ
sinus tenderness? ນ້ຳຫມຸກເປັນຫນອງ? ຄໍແດງ-ເປັນຫນອງ? ມີສຽງ stridor
ເວລາຫາຍໃຈເຂົ້າ? ຄໍາມີກະດັນຢູ່ຄໍ?
·
ເອີກ(ປອດ) ມີການອັກເສບ: ເຄາະມີສຽງຕັນ? ມີສຽງ bronchial?
ມີ ralesຫຍັງບໍ?
·
ເອີກ(ຫົວໃຈ) ມີການອັກເສບ: ມີສຽງ murmur(
ຕ້ອງຖາມວ່າຜ່ານມາເຄີຍເປັນພະຍາດຫົວໃຈມາກ່ອນບໍ?).
·
ທ້ອງ ແລະ ລະບົບລະລາຍ ມີການອັກເສບ: ທ້ອງເບັງ? ທ້ອງແຂງບໍ?
ເຈັບທ້ອງບໍ? ເຈັບເວລາຄົ່ມທ້ອງລົງບໍ? ຈົກຮູທວານເຈັບບໍ?
·
ທ້ອງນ້ອຍ, ລະບົບສືບພັນ ແລະ ລະບົບຖ່າຍເທ ມີການອັກເສບ : ເຈັບຢູ່ມຸມກະດຸກຂ້າງ ແລະ
ກະດຸກສັນຫລັງ, ເຈັບທ້ອງນ້ອຍເວລາລຸບຄຳ, ເຈັບເຂດ adnexal ເວລາລູບຄຳ, ອາດມີກ້ອນ,
ມີລົງຂາວ.
·
ໃນແມ່ຍີງຫລັງເກີດລຸກ: ມີລົງຂາວກີ່ນເຫມັນ? ແຜ episiotomy ບໍ່ຈອດ?
ເຈັບທ້ອງນ້ອຍແຮງ...
·
ກະດຸກ ແລະ ຫນັງກ້າມຊີ້ນ ອັກເສບ: ກ້າມຊີ້ນເຈັບຮ້ອນບວມແດງ, ບວມ, ເຈັບ,
ກ້ອນ,ຂໍ້ບວມແດງ.
·
ຫນັງອັດເສບ: ມີPetechiae, purpura,
erythema, ulceration, bullous formation, fluctuance
IV.
ອາການສົນ (Complications)
Acute respiratory
distress syndrome
ພາໃຫ້ປອດມີການເປ່ເພ(Acute lung injury) ພາໃຫ້ເປັນລະບົບຫາຍໃຈຊຸດໂຊມ(ARDS) ນີ້ແມ່ນອາການສົນທີ່
ຮຸນແຮງ ຂອງການຊືມເຊື້ອເລືອດຮຸນແຮງ ແລະ ເປັນ septic shock. ARDS ພົບ 18% ຂອງຄົນເຈັບທັງຫມົດ ຂອງຄົນເຈັບເປັນ septic shock
ແລະ ຕາຍເຖີງ 50%. ARDS ຍັງພາໃຫ້ນອນໃນຫ້ອງ ICU ດົນນານ ແລ້ວຈະ ພາໃຫ້ເປັນ pneumonia ເນື່ອງຈາກການໃສ່ເຄື່ອງຈັກຫາຍໃຈດົນນານ.
ອາການສົນອື່ນໆ (Other complication)
ພາໃຫ້ໄຂ່ຫຼັງ (Acute renal failure)
(ARF) ແມ່ນພົບ 40-50% ຂອງຄົນເປັນ septic shock. Disseminated intravascular coagulation (DIC) occurs in 40%, mesenteric ischemia, myocardial ischemia, liver failure ແລະ
prolonged hypotension Prolonged tissue hypoperfusion.
V.
Differential Diagnoses
VI.
ວີເຄາະ.
Complete Blood Count
White blood cell >12,000 or <4,000 or >10%
bands
ສະແດງວ່າມີການຕິດເຊື້ອ
Hemoglobin
Hematocrit
Platelets
Blood Chemistry
·
Serum creatinine
·
Blood urea nitrogen (BUN)
(ການກວດເຫັນຄ່າ BUN ແລະ creatinine ລຸງແມ່ນຈະຊີ້ໃຫ້ເຫັນວ່າມີການຂາດນ້ຳຮ້າຍແຮງ
ຫຼື ມີພາວະໄຂ່ຫລັງ ຊຸດໂຊມ.)
·
Bilirubin
·
Alkaline phosphatase
·
Alanine aminotransferase (ALT)
·
Aspartate aminotransferase (AST)
·
Albumin
·
lipase levels
(ການກວດໜ້າທີ່ການຂອງຕັບແມ່ນມີຄວາມສຳຄັນຫລາຍໃນການປະເມີນພາວະທີ່ມີອະໄວຍະວະຫລາຍຢ່າງຖືກທຳ
ລາຍເຊັ່ນ: biliary disease, pancreatitis, hepatitis.)
·
serum electrolytes: ຖ້າລະດັບ
Sodium ແລະ chloride ຜິດປົກະຕິແມ່ນອາດຈະມີການຂາດນ້ຳຮຸນແຮງ
·
Decreased bicarbonate :
ແມ່ນມີການອັ່ງກົດ
·
Serum lactate
ແມ່ນຈະສຸງເມື່ອມີການເຜົາໃຫມ້ໂດບບໍ່ອົກຊີມາຈາກຈີວະຕ່າງໆຂາດອົກຊີດົນດົນ.
ຖ້າ> 2.5
mmol/L ຈະມີໂອກາດຕາຍສຸງ.
Coagulation Studies
Prothrombin
time (PT)(TS)
TC
(ກວດໃນຄົນເຈັບ Septic shock ທີ່ມີອາການ clinic
ເລືອດໄຫລ.)
Blood Culture
ກວດໃນຄົນເຈັບທີ່ສົງໃສມີການຕິດເຊື້ອ,ເພື່ອແຍກ(isolate) ເຊື້ອທີ່ເປັນສາຍເຫດ ແລະ ລອງຫາຢາຕົວທີ່
ຂ້າເຊື້ອໄດ້ຄົນເຈັບທີ່ສ່ຽງຕໍ່ການຕິດເຊື້ອໃນກະແສເລືອດແມ່ນຄົນທີ່ມີໄຂ້,
ເມັດເລືອດຂາວສຸງ ຫຼື ຕ່ຳ.
Urinalysis and Urine Culture
ການວິເຄາະຍ່ຽວ ແລະ ການເອົາຍ່ຽວໄປປຸກແມ່ນຈຸດປະສົງຍ້ານ
ຊືມເຊື້ອເລືອດຈາກ Urinary tract infection (UTI) ໂດຍສະເພາະແມ່ນຄົນເຈັບອາຍຸແກ່
ແລະ ເດັກນ້ອຍ.
Stool culture
ຖ້າສົງໃສວ່າການຕິດເຊື້ອຈາກລະບົບລະລາຍແມ່ນປຸກອາຈົມ
Gram Stain and Culture of Secretions and Tissue
ກວດນ້ຳລາຍຖ້າວ່າມີອາການທາງປອດ ( sputum specimen ).
Lumbar
Puncture
ກວດນ້ຳໄຂສັນຫລັງ( cerebrospinal
fluid (CSF) specimen)
ຖ້າສົງໃສມີການອັເສບເຫຍື້ອຫຸມສະ ຫມອງ.
ເຈາະຫນອງໄປປຸກຖ້າວ່າຕາມຜິວຫນັງມີການອັກເສບເປັນຫນອງ
(cellulitis purulent).
Radiography
Chest x-ray
Abdominal
x-ray
CT scan
Ultrasonography
ໃຊ້ເພື່ອຊອກຫາການອັກເສບທີ່ເກີດຢູ່ອະໄວຍະວະພາຍໃນເຊັ່ນ: acute cholecystitis
VII.
ຂໍ້ບົ່ງຊີ້ອະໄວຍະວະຕ່າງໆມີການເສຍໜ້າທີ່ (Criteria for Organ Dysfunction)
Organ Dysfunction
Organ System
|
ປານກາງ (Mild
Criteria)
|
ຮຸນແຮງ(Severe
Criteria)
|
ປອດ(Pulmonary)
|
Hypoxia/hypercarbia
ແມ່ນຕ້ອງໃຊ້ເຄື່ອງຈັກຫາຍໃຈຊ່ວຍ 3-5 ວັນ.
|
ARDS
requiring PEEP >10 cm H2 O and FiO2 < 0.5
|
ຕັບ(Hepatic)
|
Bilirubin
2-3 mg/dL ຫຼື ເຫັນຜົນການກວດຫນ້າທີ່ການຂອງຕັບສຸງກວ່າປົກກະຕິ 2
ເທົ່າ, ການກ້າມຂອງເລືອດຜິດປົກກະຕິຈາກປົກກະຕິ 2 ເທົ່າ.
|
ຈະເຫັນຄົນເຈັບມີອາການເຫຼືອງ + ຄ່າ bilirubin
8-10 mg/dL
|
ໄຂ່ຫລັງ(Renal)
|
ຍ່ຽວໜ່ອຍ(Oliguria)<
500 mL/d ຫຼື ເຫັນຄ່າ creatinine ສຸງ
2-3 mg/dL
|
Dialysis
|
ລະບົບລະລາຍ
(Gastrointestinal )
|
Intolerance
of gastric feeding for more than 5 d
|
Stress
ulceration with need for transfusion, acalculous cholecystitis
|
ລະບົບເລືອດ(Hematologic)
|
aPTT
>125% of reference range, platelets < 50-80,000
|
DIC
|
ຫົວໃຈເສັ້ນເລືອດ
(Cardiovascular)
|
Decreased
ejection fraction with persistent capillary leak
|
Hyperdynamic
state not responsive to pressors
|
ປະສາດສຸນກາງ(CNS)
|
Confusion
|
Coma
|
ປະສາດຮອບນອກ
(Peripheral nervous system)
|
Mild sensory
neuropathy
|
Combined
motor and sensory deficit
|
aPTT =
Activated partial thromboplastin time; ARDS = acute respiratory distress
syndrome; CNS = central nervous system; DIC = disseminated intravascular
coagulation; FiO2 = fraction of inspired oxygen; PEEP = positive end-expiratory pressure;
PT = prothrombin time.
|
||
VIII. ເປົ້າໝາຍຂອງການຈັດການ ຄົນເປັນ sepsis.
1 ຮັກສາຄວນດັນເລືອດໃຫ້ຄົງທີ່(maintaining
the blood pressure)
2 ຮັກສາ
cardiac output
3 ຕອບໂຕ້ຕໍ່
low peripheral resistance;
4 ຮັກສາໃຫ້ມີການສົ່ງເລືອດ
ແລະ oxygen ໄປລ້ຽງຈີວະຕ່າງໆໃຫ້ພຽງພໍ.
5 ລົດຄວາມຮຸນແຮງຂອງບັນດາສານຜີດ
ແລະ ພາວະທີຕອບສະຫນອງຂອງການອັກເສບຂອງຮ່າງກາຍເຊັ່ນ: ໄຂ້, ການບວມ....
IX.
ຄວນຈັດການຄົນເຈັບ sepsis ແລະ septic shock ທັນທີ
1 ເຊີດຊູ(Resuscitate): ດ້ວຍກາໃຊ້
crystalloid ແລະ colloid fluids ໃຫ້ນ້ຳຍ່ຽວ
ຢ່າງນ້ອຍ 0.5 ml/kg/h.
2 ເຮັດ
blood culture, urine culture, pus cultures, also throat
swabs.
3 ໃຫ້ຢາຕ້ານເຊື້ອ
ໂດຍແມ່ນຢາຕ້ານເຊື້ອທີ່ກວມເອົາຫຼາຍເຊື້ອກ່ອນ.
4 ຊອກຫາບ່ອນຊືມເຊື້ອໂດຍການກວດຮ່າງກາຍ,
ອາການທາງ clinical, X-ray, echography, ດ້ານອື່ນໆ.
5
ໃຫ້ oxygen ໃຫ້ພຽງພໍຕໍ່ຄວາມຕ້ອງການຂອງຮ່າງກາຍ,
ຈັດການບັຫານ້ຳຕານໃນເລືອດ, ປ້ອງກັນພາວະ gastroduodenal stress ulcer.
7 ຖ້າເຮັດບັນຢ່າງຂ້າງເທີງແຕ່ຍັງບໍ່ມີການຕອບສະຫນອງແມ່ນໃຫ້ກຽມພ້ອມສັບລັບໃສ່ເຄື່ອງຈັກຊ່ວຍຫາຍໃຈ(
intermittent positive-pressure ventilation); ຮັກສາໜ້າທີ່ຂອງລະບົບໝຸວຽນໂດຍໃຫ້ຢາກະຕຸ້ນຫົວໃຈ ແລະ ຢາໃຫ້ເສັ້ນເລືອດຫົດຫັດ
(inotropic and or vasopressoragents),
ຟອກໄຂ່ຫຼັງ( renal replacement therapy )ຖ້າມີຂໍ້ບົ່ງຊີ້.
8 ສືບຕໍໃຫ້ສານອາຫານໃຫ້ພຽງພໍ.
X.
ແນງທາງການປີ່ນປົວ (General
Treatment Guidelines)
ແມ່ນມີຫລາຍຢ່າງດັ່ງລຸ່ມນີ້ໃຫ້ປົວຕາມນີ້:
Respiratory support
Circulatory support
Antimicrobial therapy
Temperature control
Metabolic support
Correction of anemia and coagulopathy
Management of renal dysfunction
Nutritional support
1.
ເຊີດຊູລະບົຫາຍໃຈ (Respiratory support)
ຄົນເຈັບທີ່ສົງໃສເປັນ
septic shock ເລີ່ມປະເມີນລະບົບຫາຍໃຈທັນທີໂລດ ເຊັ່ນ: ກ່ຳແຫລະ( cyanosis), ຫາຍ ໃຈຟືດ (dyspnea) ຫລື ອັດຕາການຫັນໃຈ(
respiratoy rate), ມີການຈ່ອງດືງ( Retraction), ປີກດັງຕີງ (Flaring), ມີສຽງຄາງ (Grunting sounds) ແລະ ມີຫຍັງ ອຸດຕັນທາງ ເດີນຫາຍໃຈບໍ?
ໃຫ້ອົກຊີທັນທີ,
ຖ້າຫາຍໃຈເອງບໍ່ໄດ້ແມ່ນໃສ່ທໍ່ຄໍເແລ້ວໃຊ້ເຄື່ອງຊ່ວຍຫາຍໃຈ.
2.
ເຊີດຊູລະບົບຫົວໃຈເສັ້ນເລືອດ (Circulatory support)
ຄົນເຈັບທີ່ສົງໃສເປັນ
septic shock ແມ່ນໃຫ້ປະເມີນ( ກຳມະຈອນ, ຄວາມດັນ, ການຄືນຂອງສີຜີວ, ຄຳປາຍຕີນ
ປາຍມືວເຢັນບໍ? ) ແມ່ນໃຫ້ສານນ້ຳເພ່ືອຮັກສາຫນ້າທີ່ການຂອງລະບົບຫົວໃຈເສັ້ນເລືອດ
ເຮົາຕ້ອງເລີ່ມໃຫ້ນ້ຳປະເພດ crystalloid fluid ( ringer
lactate, normal saline…) ສົມທົບ ໃຫ້ຊະນິດນໍ້າ colloid
fluid
ນ້ຳຫນັກ (ກະຕວງ):
____________ kg x 20 mL = ____________ mL
ໃຫ້ 20 mL/kg (1-2 L) ປະມານ
30-60 minutes ແລ້ວປະເມີນຄົນເຈັບເປັນ septic shock ຈະຕ້ອງການນ້ຳ ປະມານ 4-6 L.(
ຕ້ອງຕິດຕາມພາວະນ້ຳເກີນອີກເຊັ່ນ: ຫາຍໃຈຟືດ(dyspnea), pulmonary rales, ຫລື ປອດບວມ (pulmonary edema) ຈາກການເຫັນຂອງລັງສີໂຜ້ງເອີກ.
ໃຫ້ Adrenoceptor agonists:
both alpha (norepinephrine, phenylephrine ແລະ methoxamine) ໃຊ້ເພື່ອ
ກະຕຸ້ນຫົວໃຈ( inotropic) ແລະ ຜົນ chronotropic.), ເພື່ອເຮັດໃຫ້ເສັ້ນເລືອດຫົດ ຫັດແລ້ວຈຮັັກສາຄວາມດັນໄດ້
ອັນນີ້ແມ່ນໄດ້ຜົນທີສຸດໃນພາວະທີເສັ້ນເລືອດຍະຮຸນແຮງ.
ໃຫ້ Dopamine agonists: ຈຸດປະສົງເຮັດໃຫ້ເພີ່ມປະສີດທີພາບຂອງການຫົດຫັດໃນຂອງຫົວໃຈໂດຍ
ແມ່ນຢາມີຜົນກະຕຸ້ນ beta1-adrenergic receptors. ຖ້າໃຫ້ Dopamine
ໃນປະລິມານ 4 μg/kg/min ແມ່ນມີຜົນເປັນ inotropic. ຖ້າໃຊ້ໃນປະລິມານທີສຸງກວ່ານັ້ນແມ່ນຈະພາໃຫ້ເສັ້ນເລືອດມີການຫົດຫັດ ແລະ
ເພີ່ມອັດຕາກາເຕັ້ຂອງຫົວໃຈຂື້ນ ອາດມີຜົນເຮັດໃຫ້ຫົວໃຈຊຸດໂຊມໄດ້
ນ້ຳຍ່ຽວອອກ ( Urine
output (UOP), ຕ້ອງມີການຕິດຕາມເບີ່ງວ່າມີການຂາດນ້ຳຫລືບໍ!!!
ຖ້າຮາກວ່າ UOP ຍັງຕ່ຳ ກວ່າ 30-50 mL/h ຄວນໃຫ້ນ້ຳເພີ່ມອີກ. ( ປົກະຕິຍ່ຽວອອກແມ່ນ 30-50 mL/h) (ວິທີໄລ່
0.5ml/kg/hr)
3. ການໃຫ້ຢາຕ້ານເຊື້ອ (Antimicrobial therapy)
ຕ້ອງໃຫ້ຢາຕ້ານເຊື້ອພາຍໃນຊົ່ວໂມງທຳອິດທີ່ສົງໃສວ່າເປັນ septic shock; ຖ້າຊັກຊ້າຈະເພີ່ມອັດາການຕາຍສຸງຂື້ນ
.ຖ້າຍັງລໍຖ້າຜົນວິເຄາະແມ່ນຈະພາໃຫ້ຊັກຊ້າ.
ການເລືອກຢາແມ່ນຄວນເລືອກຢາຕົວທີ່ສາມາດກວມທັງ gram-positive, gram-negative, ແລະ anaerobic bacteria ເມື່ອທີ່ຍັງບໍ່ຮູ້ວ່າຕິດເຊື້ອຢູ່ໃສ ແລະ ແມ່ນເຊື້ອຊະນີດໃດ. ໃຊ້ດັ່ງນີ້
1.
ໃຊ້ກຸ່ມຢາ Beta-lactam ເພາະວ່າຢາຊະນິດນີ້ສາມາດ ໃຊ້ປົວການຊືມເຊື້ອ bacterial ສ່ວນຫລາຍເປັນ gram-positive bacterial. ນອກຈາກນັ້ນອີກສວ່ນຫນື່ງກ
( Cephalosporins third generation : ceftriaxone, ceftazidime,
cefiximea). Fourth generation: cefepime .
ບວກກັບ
2.
ກຸ່ມ Aminoglycosides
ຫມວດນີ້ໃຊ້ຂ້າເຊື້ອ Gram negative : Gentamicin,
streptomycin( ຖ້າແມ່ນ TB)
ບວກກັບ
3.
ກຸ່ມ
Metronidazole (flagyl)
ກຸ່ມນີ້ໃຊ້ຂະເຊື້ອ bacteria
ທີ່ບໍມັກອາກາດ anaerobic bacteria)
ຕົວຢ່າງ:
Ceftriaxone
1-2g (2 ຄັ້ງ/ມື້) IVD
+ Gentamicin IV 7mg/kg ຕໍ່ມື
IM + Metronidazole 500 mg IV ທຸກ 8h(
3ຄັ້ງ/ມື້)
4. ການຄວບຄຸມອຸນນະພຸມຮ່າງກາຍ (Temperature control)
ໃຫ້ໃຊ້ຜ້າຈຸ່ມນ້ຳເຊັດຕົນເຊັດຕົວ,
ໃຫ້ Acetaminophen(
paracetamol, patamol…) ຜູ້ໃຫຍ່ໃຫ້ 500 ຫາ 1000 mg ທຸກ 4-6 ຊົ່ວໂມງ( ສຸງສຸດບໍ່ໃຫ້ກາຍ 4 g ຕໍມື້
5. ການຄ້ຳຊູການເຜົາຜານຕ່າງໆ (Metabolic support)
ໃນຄົນເຈັບເຈັບເປັນ
septic shock ຈະພາໃຫ້ເປັນ hyperglycemia ແລະ electrolyte
abnormalities. ສະນັ້ນຄວນມີການກວດ Serum glucose ແລະ ກວດ electrolyte, ໃນພາວະ hyperglycemia ແມ່ນບໍ່ໃຫ້ສຸງ > 180 mg/dl ຖ້າສູງຫລາຍຄວນໃຫ້ການຄວບຄຸມນ້ຳຕານໃຫ້ຢູ່
< 180 mg/dl ຫຼື < 10 mol/l ໂດຍການໃຫ້
insulin. ຫລັງຈາກໃຫ້ insulin
ໄປແລ້ວ 1 ຊົ່ວໂມງແມ່ນໃຫ້ກວດນ້ຳຕານໃນເລືອດຄືນ.
ນອກຈາກນັ້ນໃນຄົນເຈັບ septic shock ຍັງມີພາວະ Hypokalemia,
hypomagnesemia, ແລະ hypophosphatemia ຄວນຕິດຕາມຢ່າງລຽນຕິດຢ່າງລຽນຕິດ.
6. ເບີ່່ງພາວະເລືອດຈາງ ແລະ ປັດໃຈການກ້າມ (Correction of anemia and coagulopathy)
ຖ້າ
Hemoglobin ຕ່ຳກ່ວາ as 8 g/dLແມ່ນຈະບໍ່ເປັນຫຍັງສາມາດທົນໄດ້ແລະບໍ່ຕ້ອງການທີ່ຈະມີການສົ່ງເລືອດ.
ຍົກເວັ້ນວ່າຄົນເຈັບມີບັນຫາຫົວໃຈ ເຊັ່ນ: myocardial ischemia.
ພາວະ
ເມັດເລືອດນ້ອຍຕ່ຳ(Thrombocytopenia) ແລະ ປັດໃຈການກ້າມຜິດປົກກະຕິ (coagulopathy)
ແມ່ນພາວະທີພົບເລື້ອຍໆໃນຄົນເຈັບ sepsis ແມ່ນຈະບໍ່ໃຫ້ການທົດແທນເມັດເລືອດນ້ອຍ(
platelets ) ຫຼື fresh frozen plasma
ຖ້າບໍ່ມີອາການເລືອດໄຫລ, ຍົກເວ້ັນວ່າຄົນເຈັບຈະມີອາການເລືອດໄຫລ.
7. ຈັດການຕໍ່ພາວະໄຂ່ຫລັງຊຸດໂຊມ (Management of renal dysfunction)
ຕ້ອງມີການຕິດຕາມນ້ຳເຂົ້າ,
ນ້ຳອອກ(UOP) ແລະ ໜ້າທີ່ການຂອງໄຂ່ຫລັງຢ່າງໄກ້ຊິດ ຖ້າມີການຜິດປົກະຕິແມ່ນໃຫ້ ທົດແທນ circulating
blood volume ໃຫ້ພຽງພໍ, cardiac output ໃຫ້ໄດ້,
ແລະ ຄຸມຄວາມດັນໃຫ້ດີ.
ປົກກະຕິແລ້ວນ້ຳຍັ່ຽວທີ່ອອກແມ່ນ 30-50 mL/h.
8. ການໃຫ້ອາຫານ (Nutritional
support)
ຄົນເຈັບ septic shock ແມ່ນຕ້ອງການອາຫານທີ່ມີ
protein ແລະ ພະລັງງານ(energy) ສຸງ. ແຕ່ເຖີງຢ່າງໄດກໍຕາມ ໃນຊ່ວງທີ່ເປັນຮຸນແຮງ 2 ຫາ 3
ວັນນັ້ນຄົນເຈັບກໍຈະກີນອາຫານບໍ່ໄດ້ ຫລື ກີນບໍ່ເສບ ແຕ່ຈະບໍ່ເປັນບັນຫາຕໍ່ສຸຂະພາບ
ແຕ່ຖ້າຂາດອາຫານດົນໆ ກໍຈະເປັນບັນຫານຕໍ່ສຸຂະພາບ.
ການໃຫ້ອາຫານໃຫ້ແກຄົນເຈັບ septic shock ໃນໃລຍະວິກິດຂອງພະຍາດແມ່ນໃຫ້ຢ່າງລະມັດລະວັງຕ້ອງປ້ອນອາ
ຫານຕາມທໍ່ກະເພາະ.
