ໜ່ວຍຕອງໄຂ່ຫຼັງອັກເສບກະທັນຫັນ Acute Glomerulonephritis

ໂດຍ: ດຣ. ສຸກອຸດອນ

ໜ່ວຍຕອງໄຂ່ຫຼັງອັກເສບກະທັນຫັນ Acute Glomerulonephritis

ໜ່ວຍຕອງໄຂ່ຫຼັງອັກເສບກະທັນຫັນສາຍເຫດຈາກການຕິດເຊື້ອໂດຍກົງຫຼືທາງອ້ອມແມ່ນມັນຈະພາໃຫ້ມີເລືອດອອກ ໃນຍ່ຽວ( hematuria), protein ໃນຍ່ຽວ (proteinuria), ມີເມັດເລືອດແດງໃນຍ່ຽວ (red blood cell (RBC) casts). ຈະພາໃຫ້ມີຄວາມດັນເລືອດສຸງ , ບວມ, azotemia, ອັດຕາການກັ່ນຕອງຂອງໄຂ່ຫຼັງລົດ ລົງ[GFR], ພາໃຫ້ມີການອັ່ງເກືອ ແລະ ນ້ຳ.

1.   ສາເຫດ(ETIOLOGY)

ໜ່ວຍຕອງໄຂ່ຫຼັງອັກເສບກະທັນຫັນອາດເປັນພະຍາດການຕິດເຊື້ອທົ່ວລະບົບ ຫຼື ເປັນມາຈາກການຕິດເຊື້ອໂດຍກົງ.  ເມື່ອມີການຕິດເຊື້ອ ຫຼື ບໍ່ຕິດເຊື້ອ ແລ້ວພາໃຫ້ຮ່າງກາຍມີປະຕິກິລິຍາຕໍ່ພຸມຄ້ມກັນແລ້ວພາໃຫ້ມີການອັກເສບເກີດຂື້ນ.

ບັກດາສາເຫດທີ່ມັກພາໃຫ້ມີການອັກເສບໜ່ວຍຕອງໄຂ່ຫຼັງ:

• ຕິດເຊື້ອ Group A beta-hemolytic Streptococcus

• ພະຍາດພຸມຄຸ້ມກັນ Collagen-vascular diseases (systemic lupus erythematosus [SLE])

• ພະຍາດເສັ້ນເລືອດອັກເສບVasculitis (Wegener’s granulomatosis, polyarteritis nodosa)

• ພະຍາດບໍ່ຮູ້ສາເຫດ (Idiopathic glomerulonephritis (membranoproliferative,idiopathic, crescentic, IgA nephropathy)

• ພະຍາດ Goodpasture’s syndrome

2.    ປະຫວັດ( history)

ໄລຍະຂອງການເປັນ, ອາການ, ປະຫວັດການຊືມການອັກເສບຄໍໃນໄລຍະ 3 ອາທິດ, ປະຫວັດພະຍາດປະຈຳໂຕອື່ນ, ພະຍາດ SLE...

3.    ອາການ:

·         ຍ່ຽວເລືອດ(Hematuria) ຍ່ຽວຈະເປັນສີແດງ-ດຳ( ສີນ້ຳແປບຊີ)

·         ຍ່ຽວນ້ອຍ(Oliguria)

·         ບວມ (ປາຍຕີນປາຍມື ຫຼື ຕາມໃບໜ້າ)ພົບ 85% ໃນເດັກ.

·         ເຈັບຫົວ ອາດເປັນຜົນມາຈາກຄວາມດັນເລືອດສູງ ພົບມີພຽງ 5%.

·         ຫາຍໃຈຟືດ: ຜົນມາຈາກຫົວໃຈຊຸດໂຊມ ຫຼື ປອດບວມ

·         ເຈັບແອວ

·         ປ້ນທ້ອງ ແລະ ຮາກ

·         ເຈັບທ້ອງ

·         ມີຜື່ນປ່ຳຊ້ຳ Henoch-Schönlein purpuraພົວພັນກັບ(SLE)

·         ເຈັບຂໍ້: ພົວພັນກັບພະຍາດ (SLE)

·         ໄອອອກເລືອດພົວພັນກັບ Goodpasture syndrome ຫຼື idiopathic glomerulonephritis

·         ຜື່ນ ພົວພັນກັບ hypersensitivity vasculitis ຫຼື SLE

 

4. ການກວດກາຮ່າງກາຍ

 

ແມ່ນກວດເພື່ອຊອກຫາຄວາມຮ້າຍແຮງຂອງໄຂ່ຫຼັງ, ກວດຄວາມດັນ, ປະເມີນການຍ່ຽວ

ການຊອກຫາພາວະນ້ຳເກີນ:

·         ໃບໜ້າບວມ ແຂນຂາບວມ.

·         ບວມ ແລະ ຄວາມດັນສູງ ແມ່ນມີປະລິມານນ້ຳເກີນປະມານພົບປະມານ 75% ຂອງຄົນເຈັບທັງໝົດ.

·         ມີສຽງ Crackles ເນື່ອງຈາກ pulmonary edema)

·         ມີ jugular venous pressure

·         ມີ Ascites ແລະ pleural effusion (ອາດເປັນໄປໄດ້)

ນອກຈາກນັ້ນຕ້ອງປະເມີນ:

·         ມີຜື່ນ (ສະແດງວ່າມີການອັກເສບເສັ້ນເລືອດ, ມີ Henoch-Schönlein purpura, ຫຼື lupus nephritis)

·         ຈືດມ້ານ.

·         ເຈັບທີ່ມຸມກະດຸກສັນຫຼັງກັບກະດູກຂ້າງ (Renal angle) ເວລາຄຳ, ຂໍ້ບວມ ແລະ ເຈັບ

·         ຍ່ຽບດຳ.

·         ມືນງົງ, ສັບສົນ.

·         ຂໍ້ອັກເສບ.

ນອກຈາກນັ້ນຍັງກວດເບີ່ງວ່າ:

·         ຄໍອັກເສບບໍ?

·         ຊືມເຊື້ອລະບົບຫາຍໃຈ

·         ຫົວໃຈມີສຽງຜີດປົກກະຕິ.

·         Scarlet fever

·         ນ້ຳໜັກເພີ່ມຂື້ນ.

·         ເຈັບທ້ອງ

·         ທ້ອງອືດ

·         ເຈັບຫຼັງ

5.    ອາການສົນ

·         Hypertensive retinopathy

·         Hypertensive encephalopathy

·         Rapidly progressive GN

·         ໄຂ່ຫຼັງຊຸດໂຊມຊ້ຳເຮື້ອ

·         ເປັນ Nephrotic syndrome

6.  ກວດເພີ່ມ

 

·         ກວດຍ່ຽວ: ຈຳແນກ nephrotic syndrome ແລະ AGN.

·         ກວດເລືອດລວມ (CBC)

·         ກວດ Blood urea nitrogen (BUN), serum creatinine, and serum electrolytes (ໂດຍສະເພາະ serum potassium)

·         ກວດການຈົມຂອງເມັດເລືອດ (ESR) ອາດພົບສຸງຂື້ນ.

7. ການປີ່ນປົວ

-       ການປີ່ນປົວພາວະ acute poststreptococcal glomerulonephritis (PSGN) ສ່ວນຫຼາຍແມ່ນປົວແບບ ເຊີດຊູ ເພາະຍັງບໍ່ມີວິທີປົວແບບສະເພາະເຈາະຈົງ.

-       ການໃຫ້ຢາຕ້ານເຊື້ອ:  penicillin ຫຼື ຕົວອື່ນ ພື່ອປ້ອງກັນ  500 mg ກີນ q12hr  10 ມື້

ນອກຈາກນັ້ນ: Cephalexin

-       ໃຫ້ຢາຂັບຍ່ຽວ: Loop diuretics ໃຫ້ໃນ ຄົນເຈັບບວມ.

-       ໃຫ້ Vasodilato:  nitroprusside, nifedipine, hydralazine, diazoxide ໃນ severe hypertension ຫຼື encephalopathy.

-       ລົດອາຫານປະເພດເຄັມ

-