ຕັບຊຸດໂຊມກະທັນຫັນ (Acute Liver Failure)

ຕັບຊຸດໂຊມກະທັນຫັນ (Acute Liver Failure) 

ສາເຫດ

ມີຫຼາຍສາຍເຫດອັນພາໃຫ້ຕັບຊຸດໂຊມ ແຕ່ວ່າສ່ວນຫຼາຍແມ່ນມາຈາກ ການໃຊ້ຢາ acetaminophen ແລະຢາອື່ນໆ ເປັນສ່ວນຫຼາຍ ນອກ ຈາກນັ້ນຍັງມາຈາກ Autoimmune hepatitis.

ເຊື້ອຈຸລະໂລກທິພາໃຫ້ຕັບອັກເສບ ແລະ ຊຸດໂຊມກະທັນຫັນມີ:

·         Cytomegalovirus

·         Hemorrhagic fever viruses

·         Herpes simplex virus

·         Paramyxovirus

·         Epstein-Barr virus

ຕັບ​ຊຸດ​ໂຊມ​ໃນ​ແມ່​ຍີງ​ຖື​ພາ

ພົບໃນການຖືພາໄຕມາດທີ່ 3 ເຊັ່ນ: preeclampsia ອັນພາໃຫ້ເປັນກວມເຖີງ 50% ທີ່ພາໃຫ້ຕັບຊຸດໂຊມ.

ບັນດາຢາທີ່ພາໃຫ້ເປັນ hepatotoxicity

ມີຫຼາຍຢາອັນພາໃຫ້ຕັບຊຸດໂຊມໄດ້ເຊັ່ນ:

·         Acetaminophen 

·         Fluoroquinolones (moxifloxacin)

·         Antibiotics (ampicillin-clavulanate, ciprofloxacin, doxycycline, erythromycin, isoniazid, nitrofurantoin, tetracycline)

·         Antidepressants (amitriptyline, nortriptyline)

·         Antiepileptics (phenytoin, valproate)

·         Anesthetic agents (halothane)

·         ຢາລົດໄຂມັນ Lipid-lowering medications (atorvastatin, lovastatin, simvastatin)

·         Immunosuppressive agents (cyclophosphamide, methotrexate)

·         Nonsteroidal anti-inflammatory agents (NSAIDs)

·         Salicylates (as a result of Reye syndrome)

·         ອື່ນໆ (disulfiram, flutamide, gold, propylthiouracil)

Toxin ທີ່ພາໃຫ້ເປັນ hepatotoxicity

·         Amanita phalloides mushroom toxin^[22]

·         Bacillus cereus toxin

·         Cyanobacteria toxin

·         Organic solvents (eg, carbon tetrachloride)

·         Yellow phosphorus

ບັນຫາເສັ້ນເລືອດ

·         Ischemic hepatitis

·         Hepatic vein thrombosis (Budd-Chiari syndrome)

·         Hepatic veno-occlusive disease

·         Portal vein thrombosis

·         Hepatic arterial thrombosis (consider posttransplant)

ບັນຫາການເຜົາໃໝ້

·         Alpha1-antitrypsin deficiency

·         Fructose intolerance

·         Galactosemia

·         Lecithin-cholesterol acyltransferase deficiency

·         Reye syndrome

·         Tyrosinemia

·         Wilson disease

Malignancies

·         Primary liver tumor ( hepatocellular carcinoma, ບາງຄັ້ງ cholangiocarcinoma)

·         Secondary tumor (ລາມມາຈາກອະໄວຍະວະອື່ນ breast, lung, melanoma, lymphoma; leukemia)

ການຊັກຖາມປະຫວັດ

·         ຖາມປະຫວັດການເປັນເຫຼືອງ ແລະ and encephalopathy

·         ປະຫວັດດື່ມເຫລົ້າ

·         ປະຫວັດການໃຊ້ຢາ

·         ປະຫວັດການໃຊ້ຢາພື້ນເມືອງ

·         ປະຫວັດຄອບຄົວມີພະຍາດຕັບ(Wilson disease)

·         ປະຫວັດການກວດ viral hepatitis (ການທ້ອງທຽວ, ການຮ່ວມເພດດ...)

·         ປະຫວັດການກີນອາຫານ.

·         ປະຫວັດການຊືມເຊື້ອ, ພະຍາດປະຈຳໂຕ.

ການກວດກາຮ່າງກາຍ

ແມ່ນຕ້ອງກວດກາໃຫ້ລະອຽດທາງດ້ານສະຕິ ແລະ ແນໃສ່ພະຍາດຕັບ ຄຳທ້ອງ ອາດມີອາການເຈັບເຂດ Right upper quadrant , ອາກພົບຕັບໃຫຍ່. ປະເມີນອາການຂອງ ຊືມເບື່ອສະມອງ( encephalopathy).

ການຈັດຂັ້ນຂອງ Hepatic Encephalopathy

ຂັ້ນ	ລະດັບຂອງສະຕິ	ສະຕິປັນຍາ	ອາການທາງລະບົບປະສາດ
0	Normal	Normal	None
Subclinical	Normal	Normal	ມີການຜິດປົກະຕິເວລາທົດສອບທາງ ດ້ານຈິຕະວິທະຍາ
1	ມີຄວາມບໍ່ສະບາຍໃຈ, ກັງວົນໃຈ, ເວລານອນປ່ຽນແປງ	ຂີ້ລືມ, ມືນງົງ, ປັ່ນປວນ, ງຸດງິດ.	ສັ່ນ, ປາກແຂງ, , ຂຽນໜັງສືສັ່ນສັ່ນເຊັນເຊັນ.
2	ງ່ວງຊືມ, ການຕອບສະໜອງຕ່າງໆລົດລົງ.	ການບັນຊາທີດທາງບໍ່ໄດ້, ບໍ່ຈື່ເວລາ	ມືືສັ່ນ, ປາກບໍ່ໄດ້, ຍ່າງເຊ, hypoactive reflexes
3	ເຫງົານອນ, ສັບສົນ.	ບໍ່ຈື່ສະຖານທີ່, ນີດໃສປ່ຽນແປງ.	ກ້າມຊີ້ນຈັງ, Babinski signs, hyperactive reflexes
4	(ເສຍສະຕິ)Coma	None	Decerebration

ອາການສົນ

ອາການສົນທີ່ເປັນໄປໄດ້ຂອງ acute liver failure ມີ: seizures, hemorrhage, ຊືມເຊື້ອ, ໄຂ່ຫຼັງຊຸດໂຊມ, ວຸ້ນວາຍການເຜົາຜານ.

ຊັກ(Seizures)

ແມ່ນອາການສະແດງຂອງ hepatic coma ຄວນຄຸມດ້ວຍຢາ phenytoin. ສາມາດໃຊ້ benzodiazepines ປະລິມານນ້ອຍໄດ້. ຊັກສາມາດພາໃຫ້ເປັນ cerebral hypoxia ແລະ cerebral edema.

ເລືອດໄຫຼ(Hemorrhage)

ແມ່ນມາຈາກການທີ່ມີການແຕະຕ້ອງປັດໃຈການກ້າມຂອງເລືອດທີ່ສະແດງໃນຕັບຊຸດໂຊມ. ຈະເຫັນ GI bleed ເຊີ່ງແມ່ນມາຈາກຫຼອດກືນອາຫານ, ectopic varices ອັນມາຈາກ portal hypertension. ໃນຕັບຊຸດໂຊມນີ້ ຖ້າຮາກວ່າມີການກະທົບເຫຼັກນ້ອຍອາດຈະພາໃຫ້ເລືອດໄຫຼກ້ອງໜັງ ຫຼື ເລືອດໄຫຼໃນໄດ້ງ່າຍ.

ຂັ້ນຕອນທຳອິດໃນການຈັດການ coagulopathy ແມ່ນໃຫ້ໃສ່ເລືອດທີ່ມີປັດໃຈການກ້າມເຊັ່ນ (FFP, platelets), ອາດໃຫ້ເລືອດລວມກໍ່ໄດ້.

ຊືມເຊື້ອ(Infection)

ແມ່ນໃຫ້ປູກເຊື້ອ. ແລ້ວໃຫ້ຢາຕ້ານເຊື້ອ:ຖ້າຮາກມີ SIRS (temperature, >38°C or < 36°C; white blood cell [WBC] count, >12,000/μL or < 4,000/μL; pulse rate, >90 bpm) ແລະ ຄວາມດັນເລືອດຕໍ່າ ຢາຕ້ານເຊື້ອທີ່ໃຊ້: Piperacillin/tazobactam (Zosyn) ແລະ fluconazole ແມ່ນເປັນຕົວເລືອກທຳອີດ. ຖ້າແມ່ນ hospital-acquired IV catheter infections ແມ່ນໃຫ້ vancomycin.

ໄຂ່ຫຼັງຊຸດໂຊມ (Renal failure)

ແມ່ນຈະພົບຫຼາຍໃນ acute liver failure ອັນເປັນຜົນຈາກການຂາດນ້ຳ (dehydration), ຈາກ hepatorenal syndrome ຫຼື  acute tubular necrosis. ການທີ່ຈະຮັກສາໜ້າທີ່ການຂອງໄຂ່ຫຼັງໄວ້ແມ່ນຕ້ອງຮັກສາ ຄວາມດັນ ໃຫ້ຄົງທີ່, ລົດການໃຊ້ຢາຈຳພວກທີ່ພາໃຫ້ເປັນ nephrotoxic, NSAIDs ແລະ ປົວການຊືມເຊື້ອ.

Metabolic imbalances

ພາວະ Alkalosis ແລະ acidosis ສາມາດເກີດຂື້ໃນ acute liver failure. ອັນນີ້ແມ່ນຕ້ອງມີການຊອກຫາສາຍ ເຫດ ແລະ ປົວໄປຕາມສາເຫດ.

ພາວະ Severe hypoglycemia ສາມາດເປັນໄດ້ 40% ໃນຄົນເຈັບເປັນ hepatic failure. ສ່ວນຫຼາຍເຫັນໃນ ເດັກນ້ອຍ. ສະນັ້ນຕ້ອງມີການຕິດຕາມ ແລະ ຄຸມໃຫ້ຢູ່ໃນລະຫວ່າງ 60-200 mg/dL ໂດຍການໃຊ້ 10% dextrose solution.

          ນອກນັ້ນຍັງມີພາວະ Phosphate, magnesium, ແລະ potassium ຕ່ຳ ສະນັ້ນເມື່ອມີເຫດການນີ້ເກີດ ຂື້ນແລ້ວໃຫ້ມີການທົດແທນ.

Signs and symptoms

·         ມີ Encephalopathy

·         ມີ Cerebral edema: ພາໃຫ້ຄວາມດັນ ໃນກະໂຫຼກຫົວສູງ (eg, papilledema, hypertension, bradycardia)

·         ມີ Jaundice: ພົບສ່ວນຫຼາຍແຕ່ບໍ່ພົບເລື້ອຍໆ

·         ມີ Ascites

·         ເຈັບທ້ອງຊ່ວງເທີງຂວາເປັນສ່ວນຫຼາຍ

·         ຮາກເປັນເລືອດ ຫຼື ຖ່າຍດຳ ອັນມາຈາກເລືອດໄຫລ upper gastrointestinal (GI) bleeding

·         ຄວາມດັນຕ່ຳ ແລະ ຫົວໃຈເຕັ້ນໄວຈາກ.

·          

Diagnosis

ທຸກຄົນເຈັບທີ່ມີອາການເບົາບາງ ຫຼື ຮຸນແຮງແມ່ນຕ້ອງກວດ prothrombin time (PT) ແລະ ປະເມີນສະຕິ. ຖ້າວ່າ  PT ແກ່ຍາວ ແລະ ສະຕິປ່ຽນແປງແມ່ນແມ່ນຫຼັກຖານທີ່ຈະເປັນ.

Laboratory testing

·         Complete blood count: ອາດເຫັນເປັນ thrombocytopenia

·         Coagulation studies: PT ແລະ international normalized ratio (INR)

·         Liver function tests:

ຈະສຸງໂດຍສະເພາະ aspartate aminotransferase (AST) ຫຼື (SGOT)ກໍ່ສຸງ,

alanine aminotransferase (ALT)/(SGPT) ສູງ,

alkaline phosphatase (ALP) ສູງ

·         Serum bilirubin level: ສູງ

·         ລະດັບ Serum ammonia: ສູງ

·         ລະດັບນ້ຳຕານໃນເລືອດ: ຕ່ຳຫຼາຍ

·         ລະດັບ(arterial) lactate: ກໍສູງ

·         Arterial blood gas: hypoxemia

·         ລະດັບ creatinine: ອາດຈະສູງ

·         ກວດ Blood cultures: ສຳລັບສົງໃສວ່າມີການຊືມເຊື້ອ

Imaging studies

ການຈັດການ

ໃຫ້ການໃສ່ໃຈໃນການໃສ່ນ້ຳເພື່ອຮັກສາຫົວໃຈເສັ້ນເລືອດໃຫ້ຄົງທີ່ ແລ້ວສືບຕໍ່ຕິດຕາມບັນຫາ metabolic , ປະເມີນການຊືມເຊື້ອ, ໃຫ້ອາຫານ, ຕິດຕາມ GI bleeding.

Pharmacotherapy

·         Antidotes (eg, penicillin G, silibinin, activated charcoal, N-acetylcysteine)

·         Osmotic diuretics (eg, mannitol)

·         Barbiturate agents (eg, pentobarbital, thiopental)

·         Benzodiazepines (eg, midazolam)

·         Anesthetic agents (eg, propofol)

Surgery

·         ປ່ຽນຕັບ